Sauna dymna – to jednopokojowe drewniane pomieszczenie lub ziemianka z kamiennym paleniskiem bez komina. Gdy drewno się pali, wnętrze sauny wypełnia się dymem, który jest odprowadzany dopiero przed wejściem do środka. Woda jest wylewana na rozgrzane kamienie, aby wytworzyć niezbędną wilgotność. Sauny ze smrodem dymu i posmakiem sadzy nadal mają swoich fanów w Finlandii, Estonii i innych krajach skandynawskich i wschodnich.
Sauna dymna to tradycyjna forma sauny, która ma długą historię i szczególne miejsce w kulturze. W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu unikalnemu rodzajowi sauny, skupiając się na jego historii, obecnym zastosowaniu oraz porównaniu z nowoczesnymi alternatywami. Sauna dymna była jednym z pierwszych sposobów na cieszenie się ciepłem i relaksacją, szczególnie w okresach, gdy klasyczne kominy nie były jeszcze znane. Odkryjmy fascynującą historię sauny dymnej i dowiedzmy się, jakie miejsce zajmuje obecnie w naszym świecie.
Zasada działania sauny dymnej
Podczas przygotowywania sauny dymnej do saunowania przez 6-8 godzin rozpala się duże palenisko z dużą liczbą kamieni. Po upływie sześciu do ośmiu godzin ogień jest wygaszany, rogi są rozsuwane, a pomieszczenie wentylowane. Kamienie mają temperaturę około 600 stopni, więc po przewietrzeniu oddają ciepło do pomieszczenia sauny. Kamienie te są polewane wodą w celu wytworzenia pary. Kamienie mogą utrzymywać ciepło w saunie przez długi czas, nawet do 6 godzin, w zależności od ich ilości.
Historia sauny dymnej
Sauna dymna ma swoje korzenie w odległej przeszłości, istnieje od ponad 1000 lat i nie wiemy dokładnie, kiedy powstała. W przeszłości, gdy nie istniały jeszcze kominy, sauna dymna była popularnym sposobem na uzyskanie ciepła i odprężenie. Była to prosta konstrukcja (najpierw ziemianka, później zaczęto budować jednopokojowe drewniane domy), w której wykorzystywano drewno jako główne źródło ogrzewania. W takiej saunie płonął ogień, a dym wypływał przez otwory lub szczeliny w drewnianych ścianach.
Brak komina w tradycyjnej saunie dymnej miał pewne konsekwencje. Dym, który nie mógł wydostać się przez komin, pozostawał wewnątrz sauny, co zawsze skutkowało bardzo zadymionym pomieszczeniem i zadymieniem desek i ławek w środku. Mimo to, nasi przodkowie nauczyli się korzystać z takiej sauny, wykorzystując jej zalety i dostosowując się do pewnych ograniczeń.
Po tysiącach lat saun dymnych, pod koniec XIX wieku pojawiły się kominy. Zasada budowania saun zmieniła się, a od około 1920 roku sauny przybrały wygląd podobny do dzisiejszego, z piecem opalanym drewnem z kominem, który przenosi dym na zewnątrz.
Sauna dymna jest nadal używana w niektórych częściach świata, zwłaszcza tam, gdzie istnieje silny związek z tradycją i kulturą. Jest szczególnie popularna w krajach skandynawskich i nadbałtyckich, takich jak Finlandia, Szwecja, Norwegia, Estonia, Rosja, Białoruś i Ukraina. Tam sauny dymne są cenione zarówno przez mieszkańców, jak i turystów jako wyjątkowe doświadczenie i część dziedzictwa kulturowego.
Alternatywy dla sauny dymnej
Nowoczesne sauny fińskie z kominkiem i wentylacją
Dzięki postępowi technologicznemu i rozwojowi branży saunowej powstały nowoczesne alternatywy dla tradycyjnej sauny dymnej. Jedną z tych alternatyw jest klasyczna sauna dymna, która posiada komin i system wentylacji. Ten typ sauny pozwala kontrolować dym i odprowadzać go na zewnątrz, eliminując problem ciężkiego dymu wewnątrz pomieszczenia. System wentylacji zapewnia lepszą cyrkulację powietrza i utrzymuje jakość powietrza w saunie.
Innowacyjne metody ogrzewania sauny
Inną alternatywą dla saun dymnych są nowoczesne piece elektryczne do saun fińskich i rosyjskich, które nie wymagają spalania drewna. Innym nowoczesnym i popularnym rozwiązaniem jest sauna infrared, która wykorzystuje promieniowanie podczerwone do ogrzewania ciała bez podgrzewania powietrza w saunie. Sauny IR są szybsze w użyciu i bardziej energooszczędne niż tradycyjne sauny opalane drewnem i elektryczne.
Porównanie wydajności i bezpieczeństwa nowoczesnych alternatyw
Nie ma wątpliwości, że pod względem wydajności i bezpieczeństwa nowoczesne alternatywy dla sauny dymnej są lepsze. Sauny z kominem i wentylacją minimalizują ilość dymu i poprawiają jakość powietrza w pomieszczeniach, a w konsekwencji są mniej szkodliwe dla zdrowia. Oczywiście obecność komina wymaga konserwacji. Elektryczne piece do sauny nie mają komina i są bardzo łatwe w użyciu, ale wymagają energii elektrycznej. Jeśli z jakiegoś powodu nie masz prądu, nie możesz uzyskać dobrej temperatury w saunie.
Sauny na podczerwień są bardziej energooszczędne i nie wymagają spalania drewna, co może być korzystne dla środowiska. Niektóre osoby mogą jednak odczuwać różnicę w odczuciach i atmosferze w porównaniu z klasyczną sauną fińską opalaną drewnem.
Podsumowując, obecnie prawie nikt nie buduje sauny dymnej na swoim terenie. Europejczycy budują fińską saunę suchą lub banę rosyjską.
